Thực hiện Nghị quyết số 15/NQ-HĐND ngày 17/12/2012 của HĐND tỉnh về chương trình hoạt động giám sát của HĐND tỉnh năm 2013, trong tháng 10/2013, Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh đã làm việc trực tiếp với UBND các xã: Nghị Đức, Bắc Ruộng (huyện Tánh Linh), Thắng Hải, Tân Đức (huyện Hàm Tân), UBND huyện Tánh Linh, UBND huyện Hàm Tân, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Kế hoạch và đầu tư, Sở Tài chính về nội dung: Hiệu quả đầu tư xây dựng và sử dụng các thiết chế văn hóa - thể thao ở các xã xây dựng nông thôn mới.
Thực hiện Quyết định số 735/QĐ-UBND ngày 05/4/2010 của UBND tỉnh về việc thực hiện Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Bình Thuận, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn các địa phương tổ chức triển khai thực hiện tiêu chí số 6 (cơ sở vật chất văn hóa) và tiêu chí 16 (văn hóa) của Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Các sở, ngành, địa phương đã tập trung đầu tư xây dựng cơ sở vật chất văn hóa, thể thao cho một số xã điểm xây dựng nông thôn mới. Trong 03 năm 2011 - 2013, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ động phối hợp tham mưu cùng với các sở, ngành, các đoàn thể ở địa phương tập trung xây dựng và phát triển đời sống văn hóa, thể thao ở cơ sở và từng bước đổi mới trong nhận thức của người dân về đời sống văn hóa tinh thần, phong trào văn hóa thể dục thể thao ở nông thôn chuyển biến rõ nét. Nhìn chung, thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở bước đầu đã phát huy hiệu quả tích cực trong việc tổ chức phổ biến tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, là nơi tổ chức các lớp học cung cấp kiến thức, kinh nghiệm giúp nhau phát triển kinh tế, là địa điểm sinh hoạt lành mạnh của người dân, nhiều hoạt động phong trào văn hóa văn nghệ - thể dục thể thao cũng được khởi nguồn và phát triển từ đây, đáp ứng nhu cầu đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần nâng cao dân trí, nâng dần chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”.
Đến nay, đa số các xã điểm xây dựng nông thôn mới đều đạt từ 11 - 14/19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới; còn lại các tiêu chí khó đạt, trong có tiêu chí số 6 “cơ sở vật chất văn hóa” (nhà văn hóa - khu thể thao xã đạt chuẩn và 100% thôn có nhà văn hóa). Một số địa phương xây dựng kế hoạch quy hoạch đất để làm nhà văn hóa - khu thể thao xã nhưng do không có quỹ đất sạch, vướng đền bù, giải tỏa nên trở ngại đến việc đề xuất ghi vốn đầu tư xây dựng các công trình thiết chế văn hóa, thể thao (xã Thắng Hải, Tân Đức - huyện Hàm Tân). Thực trạng hiện nay hầu hết các nhà văn hóa các thôn được xây dựng trước khi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 08/3/2011 nên quy mô chưa đạt chuẩn theo quy định vì việc đầu tư xây dựng ở từng địa phương còn tùy thuộc vào quỹ đất và sự đóng góp của người dân. Các thiết chế văn hóa đầu tư không đồng bộ, một số địa phương chọn xây dựng nhà văn hóa ở vị trí xa khu dân cư, không phù hợp với đặc điểm của nơi sinh hoạt cộng đồng, một số thiết chế văn hóa - thể thao ở thôn vẫn chưa khai thác hết công năng, chỉ được dùng làm nơi hội họp là chủ yếu. Về trang thiết bị của nhà văn hóa - khu thể thao thôn hiện nay đã được trang bị bộ trang âm (tivi, ampli, micro, loa); bộ trang trí, khánh tiết (cờ Tổ quốc, cờ Đảng, ảnh hoặc tượng Bác Hồ, phông màn sân khấu nhỏ, băng khẩu hiệu, cờ trang trí...); chưa có tủ sách, tranh ảnh tuyên truyền; bảng tin, nội quy hoạt động; một số nhạc cụ phổ thông, truyền thống không phù hợp, sử dụng không hiệu quả. Có những nhà văn hóa thôn không có bàn ghế hoặc bàn ghế tạm bợ, khi sinh hoạt , tiếp xúc cử tri phải thuê, mượn bàn ghế (xã Thắng Hải - huyện Hàm Tân), có địa phương tận dụng được bàn ghế cũ của trường học để trang bị cho các thôn (xã Tân Đức - huyện Hàm Tân). Công tác duy tu, sửa chữa, bảo dưỡng, bảo tồn tài sản nhà văn hóa thôn đã được trang bị còn khó khăn (không có kinh phí, không có người bảo quản). Việc xây dựng quy chế hoạt động của nhà văn hóa thôn chưa được địa phương quan tâm, hiện nay chỉ có các xã của huyện Tánh Linh xây dựng quy chế hoạt động tạm thời của nhà văn hóa các thôn. Các hoạt động văn hóa - thể thao tại các xã điểm xây dựng nông thôn mới chưa thường xuyên do nguồn kinh phí hạn chế, mạng lưới hướng dẫn viên, cộng tác viên cơ sở làm nồng cốt cho phong trào còn thiếu và yếu về chuyên môn, chủ yếu là hoạt động kiêm nhiệm, chưa có kế hoạch thường xuyên đào tạo bồi dưỡng đội ngũ cộng tác viên thể thao cơ sở, vùng đồng bào dân tộc. Hệ thống thiết chế thể thao chưa được tập trung đầu tư. Cơ sở vật chất kỹ thuật, sân bãi và thiết bị chuyên môn lạc hậu, xuống cấp, chưa được trang bị kịp thời, nên chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của phong trào thể thao quần chúng. Nguồn kinh phí 1 tỷ phân khai cho các xã nông thôn mới chủ yếu được các địa phương sử dụng để làm đường giao thông nông thôn, kinh phí xây dựng nhà văn hóa - khu thể thao xã để đạt tiêu chí 6 được đầu tư chưa tập trung (giai đoạn 2014 - 2016 tỉnh dự kiến hỗ trợ kinh phí cho xây dựng nhà văn hóa - khu thể thao xã, nâng số xã xây dựng nông thôn mới có nhà văn hóa - khu thể thao lên 13/21 xã). Các xã đang quyết tâm hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới theo lộ trình chung của tỉnh, tuy nhiên nguồn lực dành cho đầu tư nhà văn hóa - khu thể thao xã vẫn đang rất khó khăn./.
Mỹ Hảo